Жақсылық пен мейірімге, қасиет пен қамқорлыққа толы Рамазан айы діні бір, тілі басқа мемлекеттердегі мұсылмандар үшін де ең ерекше ай! Сәресі мен ауызашар, тарауих пен құлшылық ұғымдары – жер бетіндегі барлық мұсылманға ортақ ұғым. Әлем халқы көптен сағындырып келген Рамазан айын қалай қарсы алады? Назарларыңызға бірқатар мұсылман мемлекеттеріндегі Рамазан айының ерекшеліктерін ұсынамыз.
Үндістанда бір адам пітір орнына 2,5 килограмм бидай береді
Үндістанда 140 миллионға жуық мұсылман тұрады. Бұл әлем бойынша мұсылман халқы ең көп мемлекеттер арасында үшінші орынды иемденген мемлекет. Отыз күн бойы мұнда адамдар күні-түні мешіттерде Аллаға құлшылық жасау жолында, жақсылық жасауда жарысады. Әсіресе, Дели, Мумбаи, Калькутта и Хайдерабад сияқты ең ірі қалаларыңда мұсылмандар кешкі уақытты асыға күтеді. Қызметтегі адамдар жұмыстан шыға сала базар жаққа қарай ағылады. Жеміс-жидек, түрлі сыйлықтар алып бір-бірін қуантады. Бұл мемлекеттегі Рамазан айының ерекшелігі – әрбір мұсылман ауызашарға бармас бұрын көшеде қолын жайған қайыршылар мен кедей адамдарды әр күн сайын тамақтандырады. Көп балалы, кедей отбасыларына киім-кишек, азық-түлік таратады.
Сондай-ақ, бізде берілетін пітір садақа сияқты, олар да салық төлейді. Оларда мұны «фитра» деп атайды. Мысалы, бір адам 2,5 килограмм бидай беруі керек. Мұнда сондай-ақ, барлық дүкендер түнге дейін жұмыс жасайды. Мешіттен қайтқан адамдар қайтар жолда жол бойында сататын әйгілі «халем күлшесін» сатып алады. Бұл айда мемлекет басшысы және барлық билік өкілдері жиналып Ифтар ауызашарды мереке етіп өткізеді.
Түркияда ішімдік сату отыз күн бойы тоқтатылады
Рамазан айы бауырлас түрік халқы үшін өтк ерекше мереке. 98 пайыз мұсылман тұратын Түркия мемлекетінде Күн әр қалада әртүрлі уақытта батады. Ал, адамдар төртінші азан шақырған кездегі уақытпен ауыз ашады. Бұл уақыт көбіне кеші сағат 21:00 шамасына тұспа-тұс келеді. Бұл мемлекетте де Рамазан – мейірім айы болып есептеледі. Адамдар бір-бірін, туыстарын, жақындарын, тіпті, осы елге саяхаттап келген адамдарды да қонақжайлық танытып, ауызашарға шақырады. Мешіті ең көп мемлекет болғандықтан бұл айда әрбір мешіттің ауласында ұзын дастарқан жайылып, кедей адамдарға, мешітке келген адамдарға тамақтар таратылады. Ал, түнде жол бойында түрлі жәрмеңкелер ұйымдастырылып, театр қойылымдары қойылады. Ал, сәресі уақыты жақындағанда көшеде барабан ұстаған арнайы адамдар халықты ояту үшін қызметтеріне кіріседі. Бұл дәстүр әсіресе, Анкара қаласында кең таралған. Барабан ұрғылаған адамдар мұнда адамдар оянып, оларға тамақ ұсынбайынш «жұмыстарын» жалғастыра береді. Сондай-ақ, мұнда арнайы Рамазан айы бойы «Рамазан пидесі» әзірленеді. Тіпті, осы бәлішті сатып алу үшін адамдар ауызашар уақыты таяп қалған уақытта дүкендерде кезекке тұрады. Қасиетті Рамазан айы Түркияда үш күнге созылатын Шекер-Байрам мейрамымен аяқталады. Бұл күндері халыққа жаппай демалыс жарияланады. Бұл айдың Түркиядағы ең басты ерекшелігі – кейбір мейрамханалар уақытша жабылып, барлық дүкендерде ішімдік сату отыз күн бойы тоқтатылады.
Лондонда бұл айда тұрмысы төмен отбасыларға көмек көрсетіледі
3 жарым миллион мұсылман халқы бар Лондон қаласында да Рамазан айы ерекше өтеді. Мешіттерде ауызашар тегін беріліп, адамдар бір-біріне ерекше ілтипаттарын білдіріп жатады. Күн сайын Ислам тақырыбында түрлі лекциялар тындалып, қызықты шаралар өтеді. Әйелдер қауымы діни бағыттағы жиындарға, семнинарларға қатысып, уақыттарын тиімді әрі пайдалы өткізеді. Бұл қалаға әлем халықтарының бірқатарынан адамдар оқумен, жұмыспен немесе саяхаттап келетін болғандықтан Рамазан айында түрлі шаралар ұйымдастырудың өзіндік себебі бар. Себебі: әлемнің әр түкпірінен келген мұсылман халықтарының басын қосып, өзара пікір алмасуды ұйымдастыру, бір-бірімен тіл табыстыру. Биыл Human Appeal және араб-британ кеңесі «Рамазан-кампания» атты бірлестік құрып, оған танымал журналистер мен депутаттар қатысып, атсалысты. Бірлестіктің басты мақсаты – халықтан жиналған 100 миллион фунтты жағдайы ауыр, тұрмысы төмен отбасыларына көмек қолын созу үшін үлестіріп береді. Бұған арнайы еріктілер тобы қатыстырылып, қайырымдылық шарасына белсене атсалысады. Бұл қалада да Рамазан айының соңы Ид аль-Фитр, яғни ораза айт мерекесімен аяқталады. Мереке қарсаңында Лондон адам танымастай өзгеріп, безендіріліп, Рамазан айының қасиеті мен құрметіне лайық түрлі мәдени шаралар ұйымдастырылып, мерекелік дастарқан жайылады.
Рамазан айында дүкенге ер адамдар ғана барады
29 миллион халқы бар Марокко мемлекетінің көпшілігі Ислам дінін қабылдап, жыл сайын келетін Рамазан айында ауыз бекітеді. Мұнда Аллаға құлшылық ететін жерді қаланың кез келген орнынан табуға болады. Қасиетті айға бірнеше күн қалғаннан бастап әйелдер қауымы ерекше дайындықты бастап кетеді. Әрбір әйел үйін тазалап, безендіруге кіріседі. Көшелер түрлі шамдармен, дүкендер түрлі-түсті қағаздармен безендіріліп, Рамазан айы туралы құттықтаулар ілінеді. Және әрбір мешіттің кіреберіс қақпасына Пайғамбарымыздың (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) хадистері жазылады. Сондай-ақ, отыз күн бойы жұмыс кестесіне өзгертулер енгізіліп, жұмыс уақыты қысқартылады. Барлық марокколық тұрғындар Рамазанға бір күн қалғанда жаппай ғұсыл алу үшін қоғамдық моншаларға барады. Әйелдер қауымы Рамазан айына арнап арнайы «хакира» сорпасын әзірлеуді әдетке айналдырған. Және бір ай бойы көбіне барлық отбасында осы ас әзірленеді. Мароккода бұл айда базарға бару «қызметі» әйелдерге қарағанда ерлердің міндеті болып саналады. Ауызашар мен сәресі уақытында көбіне әр адам өз отбасында ғана тамақтанғануы мұнда дәстүр саналады. Отыз күн бойы бейіттердің ауласы тазаланады және түрлі ағаштар отырғызылады. Мұнда да ораза айт мерекесі ерекше аталып өтіледі. Бұл мерекені де әрбір мұсылман өз отбасында қарсы алып, туыстары мен жақындарын қонақжайлық танытады. Балаларға базарлық ретінде түрлі тәттілер дайындалып, тегін таратылады.
Рамазан айын Пәкістан халқының көпшілігі
Умра қажылығында қарсы алады
Пәкістан мемлекетінде жыл сайын келетін Рамазан айы қайғылы оқиғамен жалғасады. Оған басты себеп – мұндағы ауа-райының 50 градусқа дейін көтерілетін аптап ыстығы. Ең ірі қалаларының бірі – Карача қаласында жыл сайын осы себеппен 1500 мұсылманға дейін қаза болады. Күннің ыстық болуы әсерінен мұнда күн сайын 12 сағат бойы жарық өшіріледі. Адамдар салқындатқыш құралдарды сол себептен аз қолданады. Ал, осыдан 30-35 жыл бұрынғы Пәкістан туралы айтар болсақ, ол кезде жаз мезгіліне тұспа-тұс келген Рамазан айында ешқандай салқындатқыш құрал пайдаланбаған мемлекет ең қатты аптап ыстық болатын уақыттарда ағаштардың көлеңкелеріне демалған. Тіпті, бұл мемлекетте қаза болатын адамдар санының көптігі соншалықты, оны баршамызға белгілі Непалда болған жер сілкінісінде мерт болған адам санымен қатар қоюға да болады. Бірақ, сонда да адамдар Аллаға құлшылық жасауын тоқтатпай, отыз күнді сабырмен өткізіп шығады. Мұнда барлық дүкендерде бір ай бойы «әділ баға» жүреді. Тұрғындар барлық азық-түлікті ең төменгі бағамен сатып ала алады. Ауызашар уақытында ауруханаларға, темір жол қызметкерлеріне, дүкендегі қызметкерлерге тегін тағамдар жеткізіледі. Рамазан айында Пәкістан халқының басым көпшілігі Умра қажылығына қарай бет алады. Мұсылманның көпшілігі қасиетті айды қасиетті орында қарсы алу үшін бір ай бұрын дайындалады. Түнгі Рамазан бұл мемлекетте ерекше әдемілігімен есте қалады. Барлық сауда орындары, мейрамханалар мен дүкендер таңға дейін ашық тұрады. Ид уль-Фитр, яғни Ораза айт мерекесінде адамдар сәнді киімдерін киіп, мерекелеуге шығады. Қиындыққа, ауа-райының аптап ыстығына қарамастан мұндағы мұсылман халқы Рамазан айын ерекше ықыласпен өткізеді. Автобустағы жолаушыларға, мешітке келген адамдарға, тіпті жаяу жүргіншінің өзіне тұрғындар Ислам дінінің әдемілігі туралы керемет әңгімелер айтып береді.
Малайзиялықтар Рамазан айында дүкенге қарай асығады
Халық санының 53 пайызы мұсылман халқы болып табылатын Малайзия мемлекетінде Ислам діні мемлекеттік дін болып саналады. Рамазан айына дайындықты бұл мемлекет алдымен әдемі киімнен бастайды. Тұрғындар Рамазанға бірнеше күн қалған сәттен бастап әдемі мата сатып алу үшін киім дүкендеріне кезекке тұрады. Ерлер жағы әйелдеріне үй жұмыстарын жасауға, бөлмелерді безендіруге, тамақ әзірлеуге, дүкенге баруға көмектеседі. Сәресі уақытында мұнда тұрғындар көбіне күрішті, тауық етін, сиыр етін және жұмыртқаны бұл айда көбірек қолданады. Көше бойын жағалай орналасқан түрлі мейрамханалар, сауда орындары таң атқанға дейін халыққа қызмет көрсетеді. Көршілер бір-бірін қонаққа шақырып, тұрғындар тарауих намазын өткізіп алмауға тырысады. Бұл мемлекетте Рамазан айының қасиеті аяқталуына он күн қалғанда барынша көбірек сезіледі. Ораза айт мерекесі қарсаңында әйелдер қауымы ас үйден, ерлер қауымы дүкеннен шықпайды. Ал, балалар көше бойлап Рамазан туралы әндер мен тақпақтар айтып жарысады. Басқа мемлекеттерден келіп, білім алып жатқан студенттер бұл айда ұлтына, ұлысына қарамай бірге жиналып, бірге тойлайды.
Египетте қонақжайлық пен қайырымдылық ерекше
Египет – ең ірі мұсылман мемелекеттердің бірі. 83 миллион халқы бар мемлекеттің 90 пайызын мұсылмандар қауымы құрайды. Бұл мемлекетте қонақжайлық пен қайырымдылық ерекше ықыласпен көрсетіледі. Сәресі мен ауызашар уақыттарында адамдар берекелі айдың қасиетін сезініп, көше бойындағы мейрамханалардан тегін тамақтанады. Тарауих намазы кезінде қаланың кез келген мешітінде адамдар сыймай қалып, көпшілігі сыртта оқиды. Түрлі лекциялар, сурет көрмелері, театр қойылымдары қойылады. Жергілікті мәдени орындардың және Европа халықтарының өнерлері тамашаланады. Мұндағы кешкі көшелерден мұсылман халқын көбірек кездестіруге болады. Мешіттерден қайтқан мұсылмандар бұл уақытта дүкендерде сауда жасап, бір-біріне сыйлықтар жасайды. Рамазан айы жақындағанда мұнда ұялы телефон қолданушылары түрлі бағдармалармен таныса алады. Әрбір адамның ұялы телефонына арнайы діни бағдармалар, Құран сүрелері, мешіттердің жол сызбасы және кешкі ауызашар орындары көрсетілетін бағдарламалар орнатылады. Қаланың барлық бөлігінде кешкі намаздар үшін арнайы шатырлар орнатылады. Және онда кез келген адам араб және шығыс тағамдарынан тегін дәм тата алады. Ораза айт мерекесі бұл мемлекетте де үлкен дайындықпен өтеді. Қаланың барлық көшелері жарық шамдармен, түрлі сәнді заттармен безендіріліп, кешке арнайы Рамазан айы үшін арнайы мәдени іс-шаралар өтеді.
